Pionieren in de Friese klei
Voordat verpakkingsafval kan worden gerecycled, moet het eerst worden ingezameld, gesorteerd en gewassen. Hoe beter dat gebeurt, hoe makkelijker het voor de recyclers wordt om het afval te verwerken tot nieuwe grondstof. Het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics in Heerenveen doet onderzoek naar nieuwe en slimme technieken om dit voortraject te optimaliseren.
Op het moment dat een fabrikant gerecycled plastic in een nieuw product verwerkt, heeft het zogeheten kunststofrecyclaat al een hele reis achter de rug. Ontwerpers, inzamelaars, verwerkers, recyclers en compounders: alle spelen een rol bij het recyclingproces. Maar juist doordat er zoveel verschillende partijen zijn, verloopt dat proces nog niet optimaal. “Ik vergelijk het wel eens met schaken op zeven borden tegelijk”, zegt NTCP-directrice Martine Brandsma. “Die borden zijn ook nog eens onderling met elkaar verbonden en op elk bord worden stappen gezet. Ga maar na: de inzamelaars, sorteerders en recyclers zijn aan het ontwikkelen. Er komen nieuwe routes voor chemische recycling en veel bedrijven werken aan beter recyclebare verpakkingen. De ontwikkelingen in al die afzonderlijke schakels op hetzelfde moment, maken dat er een enorme dynamiek ontstaat waarbij besluiten deels op onzekerheden moeten worden genomen.”
Tot 2000 kg afval per uur
Het NTCP kan het verfijnde inzicht bieden waarmee de stappen min of meer gelijktijdig, of zelfs door de ketenpartijen gezamenlijk kunnen worden gezet. In het testcentrum staat een voor de industrie representatieve sorteerlijn van zo’n 25 bij 20 meter en 9 meter hoog. Hiermee kan het volledige sorteerproces (tot 2000 kg afval per uur) worden gesimuleerd. Elke beweging van de afzonderlijke stukken afval kan nauwkeurig worden geanalyseerd. Tegelijkertijd kan worden onderzocht hoe de interactie tussen de verschillende sorteertechnieken moet worden geoptimaliseerd. Daarnaast kunnen batches van nieuwe verpakkingen en zelfs geheel nieuwe apparatuur en technologieën worden getest. Tijdens de onderzoeken worden data verzameld over de materiaalstromen, processtappen en procesinstellingen. Deze kunnen met enig rekenwerk worden vertaald naar industriële volumes. Technisch manager Freek van Rhijn werd eind 2019 aangetrokken om het ontwerp van de testfaciliteiten te implementeren. Dat de agenda van het NTCP vanaf dag één met projecten is gevuld, verbaast hem niet. “Als mensen uit de recyclingbranche hier komen, weten ze niet wat ze zien. Ze denken aan een of ander lab met machientjes. Maar we hebben hier echte industriële equipment staan. Iedereen die we spreken, ziet de voordelen dat we het hier op deze schaal hebben. Met de faciliteiten die we hebben, kunnen we als geen ander het sorteerproces optimaliseren om er veel meer rendement uit te halen.’
Martine Brandsma en Freek van Rhijn voor de kleurrijke gevel van het NTCP in Heerenveen.
De opdrachten komen van een breed scala aan grote en kleine partijen, waaronder sorteerders, recyclers, merkeigenaren, retailers en verpakkingsbedrijven. Op basis van de analyses brengt het NTCP een advies uit waar de opdrachtgevers en in het kielzog ook de ketenpartners direct iets mee kunnen, van het ontwerp tot en met de inzameling, sortering en recycling. Zo zijn door het NTCP protocollen voor foliesortering ontwikkeld en nieuwe verpakkingen op sorteerbaarheid getest. Daarnaast heeft het onderzoek gedaan naar het sorteergedrag van flessen die volledig omhuld zijn met een plastic sleeve. Voor grote merkeigenaren is onderzocht waar de schoen wringt bij verpakkingen die op papier weliswaar goed te recyclen zijn, maar in de praktijk toch in de residustroom verdwijnen.
Nieuwe waslijn
Met de medio 2022 geïnstalleerde wasinstallatie kan het testcentrum nu ook stap voor stap het wasproces onder de loep nemen. Van Rhijn: “Wassen gebeurt vaak op verschillende locaties voor één bepaald type materiaal. Met de waslijn kunnen we hier het volledige proces voor alle materialen simuleren en optimaliseren. Van schredderen, droog wassen, koud en heet wassen, density separation, mechanisch en thermisch drogen en dan weer separeren met een flake sorter. Daarbij kijken we ook naar de benodigde wasmiddelen en de milieu-impact van meer, of juist minder water. Als je vijf of tien graden kouder kan wassen, wat is dan de impact op het energieverbruik? Wat zit er in het afvalwater en wat kost het om het af te voeren? Met de nieuwe lijn maken we de definitieve stap van sortering naar recycling, dus tot en met de schone flake.”
Dé preferente partner
Vanuit de stevige ambitie om de hoeveelheid gerecycled materiaal te stimuleren en innovatie te accelereren, gaat het NTCP door op de ingeslagen weg. Brandsma beoogt zelfs een prominente rol op het Europese speelveld van duurzame kunststoffen. “We willen dé preferente partner worden voor testen en onderzoek op het gebied van huishoudelijke en bedrijfshuishoudelijke afvalstromen. We zijn inmiddels voor tachtig procent op weg om die doelstelling te halen. We zijn in korte tijd erkend als onafhankelijke partner en de resultaten worden op nationaal en internationaal niveau herkend en erkend. Dat geeft enerzijds aan dat er een enorme behoefte ligt. Anderzijds is het de bevestiging dat we het businessmodel op een goede manier hebben opgezet en we met de projecten goede resultaten halen. We werken hier met een kleine groep mensen. Daar kunnen we dus best heel trots op zijn!”
